Dane wektorowe to jeden z podstawowych typów danych przestrzennych stosowanych w systemach informacji geograficznej (GIS). W przeciwieństwie do danych rastrowych, dane wektorowe opisują obiekty geograficzne za pomocą punktów, linii i poligonów. Każdy z tych elementów jest zdefiniowany przez współrzędne oraz zestaw atrybutów, które przechowują dodatkowe informacje o obiektach, np. powierzchbnia, długość, nazwy miejscowości, typ drogi, czy też wysokość. Ta struktura umożliwia zarówno precyzyjne odwzorowanie przestrzeni, jak i efektywne przechowywanie danych opisowych.
Dane wektorowe są zapisywane w różnych formatach, w zależności od ich zastosowania i wymagań technicznych. Najpopularniejsze z nich to:
- Shapefile (.shp) – jeden z najczęściej używanych formatów wektorowych, opracowany przez firmę Esri. Składa się z kilku plików (m.in. .shp, .shx, .dbf) i przechowuje zarówno geometrię, jak i dane atrybutowe,
- GeoJSON – format oparty na JSON, łatwy w użyciu w aplikacjach webowych. Przechowuje dane przestrzenne wraz z atrybutami w strukturze tekstowej, co ułatwia integrację z API,
- GPKG (GeoPackage) – nowoczesny format oparty na bazie SQLite, pozwalający przechowywać dane wektorowe i rastrowe w jednym pliku. Obsługuje duże zbiory danych z możliwością efektywnego zarządzania atrybutami,
- KML/KMZ – formaty wykorzystywane w aplikacjach takich jak Google Earth, przechowujące dane wektorowe w postaci punktów, linii i poligonów z informacjami opisowymi,
- Feather – nowoczesny, szybki format kolumnowy stworzony do analizy danych. Dzięki integracji z bibliotekami GIS, jak geopandas, jest doskonały do przechowywania danych wektorowych z dużą liczbą atrybutów w wydajny sposób,
- Parquet – format zoptymalizowany pod kątem przechowywania dużych zbiorów danych. Umożliwia szybki odczyt i zapis danych wektorowych oraz atrybutów, co jest szczególnie przydatne w środowiskach analitycznych i big data,
- PostGIS – rozszerzenie bazy danych PostgreSQL, umożliwiające przechowywanie, analizę i manipulację danymi wektorowymi oraz atrybutami w środowisku bazodanowym.
Dane wektorowe znajdują szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, w szczególności tam, gdzie precyzja geometrii i atrybutów ma kluczowe znaczenie. Dane wektorowe świetnie nadają się do przeprowadzania analiz przestrzennych, badania relacji oraz zależności pomiędzy obiektami i ich atrybutami.
Soft-Data wspomaga procesy pozyskiwania, przetwarzania, analizowania danych wektorowych w różnorodnych dziedzinach, t.j.:
- mapowanie infrastruktury – dane wektorowe są wykorzystywane do przedstawiania infrastruktury, takiej jak drogi, budynki, linie kolejowe czy sieci energetyczne. Atrybuty obiektów mogą zawierać szczegóły, np. typ drogi (autostrada, lokalna), wysokość budynków czy materiał rurociągów,
- granice administracyjne – poligony wektorowe służą do precyzyjnego odwzorowania granic miast, regionów, państw oraz obszarów specjalnych, takich jak parki narodowe. Atrybuty przechowują takie informacje jak nazwa, powierzchnia czy liczba mieszkańców danego obszaru,
- analizy transportowe – linie wektorowe, takie jak drogi czy trasy kolejowe, umożliwiają analizy sieci transportowych, np. wyznaczanie najkrótszych tras, optymalizację logistyczną czy analizę przeciążeń. Atrybuty zawierają dane o prędkości, liczbie pasów czy ograniczeniach ruchu,
- inwentaryzacja zasobów naturalnych – dane punktowe i poligonowe opisują złoża minerałów, jeziora czy lasy. Atrybuty mogą zawierać informacje o typie surowca, gatunku drzewa lub powierzchni jeziora,
- monitoring środowiska – linie i punkty wektorowe umożliwiają monitorowanie procesów środowiskowych, takich jak migracje zwierząt, lokalizacje osuwisk czy strefy zagrożenia powodziowego. Atrybuty ułatwiają klasyfikację i analizę zjawisk,
- planowanie przestrzenne – dane wektorowe wspierają procesy planowania, np. analizę użytkowania terenu, wyznaczanie stref przemysłowych i mieszkaniowych czy lokalizację nowych inwestycji. Atrybuty określają takie cechy jak przeznaczenie działki, właściciel czy ograniczenia prawne.